BÍ MẬT BLOCKCHAIN - BLOCKCHAIN SECRET
“Khi một công nghệ mới
cuộn ngang qua bạn, nếu bạn không phải là một phần của xe lăn đường, thì là một
phần của mặt đường” – Stewart Brand
Copyright by CEO Thạc sỹ, Kỹ sư Nguyễn Kiên Cường
Post by Micro hội thảo, thiết bị hội thảo
BLOCKCHAIN LÀ GÌ?
2005: Cơn bão Katrina
tràn vào bờ biển vùng vịnh của Mỹ, gây ra thiệt hại to lớn cho toàn bộ khu vực.
Một trong những tổn thất tồi tệ được nhắc đến sau thảm họa liên quan đến việc
sao lưu dữ liệu, hầu hết các nguồn thông tin quan trọng như giấy khai sinh, hồ
sơ bệnh án … đã bị phá hủy hoàn toàn, không cách nào tìm lại được!
2016: Chuyển 50$ từ
New York tới London mất gần 5 ngày, với khoảng 30$ phí dịch vụ và phí chuyển
đổi ngoại tệ.
Hai sự kiện trên dường
như chẳng hề liên quan với nhau, nhưng lại có một điểm chung thú vị. Đó là, kết
quả của cả 2 sự kiện sẽ khác đi rất nhiều trong tương lại nhờ vào một công nghệ
chia sẻ mới với tên gọi – Blockchain!
Chào mừng bạn đến với
một công nghệ mới mà thông qua đó, dữ liệu được xem như miễn nhiễm với sự mất
mát, tổn hại vật lý, thay đổi, giả mạo, hoặc kiểm soát chính trị; tiền có thể
được giao dịch với mức phí cực thấp, nhanh chóng, và an toàn hơn trước đây rất
nhiều; đặc biệt, thông tin sẽ được công khai rộng rãi, nhưng lại không bị ai
kiểm soát!
Bạn không nhất thiết
phải sở hữu những nền tảng kỹ thuật phức tạp, hoặc phải là một chuyên gia máy
tính để bị thu hút bởi những tiềm năng của thứ mà các chuyên gia nhận định là
“sáng chế tốt nhất từ khi có sự ra đời của Internet”.
Hãy tìm hiểu ngay,
trong khi chúng ta vẫn còn đang ở thời kỳ sơ khai của kỷ nguyên Blockchain!
LỊCH SỬ BLOCKCHAIN
Nó bắt đầu như thế
nào: Kỷ nguyên tiền kỹ thuật số.
Để hiểu hơn về
Blockchain, chúng ta cần lùi lại một chút, và làm quen với khái niệm “tiền kỹ
thuật số”.
Tiền kỹ thuật số là
gì?
Theo Wikipedia: “Tiền
kỹ thuật số là một phương tiện trao đổi dựa trên nền tảng Internet, có giá trị
như các loại tiền tệ vật chất (như tiền giấy, tiền kim loại), nhưng cho phép
giao dịch tức thời, và khả năng chuyển giao quyền sở hữu không giới hạn”
Và đây là cách tôi
giải thích: Tiền kỹ thuật số là tiền được tạo và lưu trữ điện tử mà bạn có thể
sử dụng trên Internet!
Không cần phải in trên
giấy (như tiền giấy), với một đống mực và những thiết kế lạ mắt, không cần phải
đúc như tiền kim loại, không cần gắn với vàng hay bạc, không có sự can thiệp
của các Ngân hàng trung ương.
Nó là kỹ thuật số: bạn
có nó, sở hữu nó, lưu trữ nó, quản trị nó trên mọi máy tính hay điện thoại, sử
dụng trực tuyến bất cứ đâu, bất cứ khi nào bạn thích.
Nếu dừng lại một chút
để quan sát cách thức chúng ta vận hành trên nền tảng trực tuyến, bạn sẽ thấy
hầu hết các giao dịch thực thi giữa 2 bên “hầu như” không cần sự có mặt của các
đơn vị trung gian.
Lấy ví dụ của Alice
& Bob.
Alice có thể liên tục
gửi email, tin nhắn, đặt taxi, hoặc gọi Pizza trực tiếp đến trước của nhà Bob.
Tất cả những hành động
trên đều có thể thực thi trực tiếp, không cần các đơn vị trung gian; Alice
không cần phải đi đến một văn phòng cố định nào để hỏi (hoặc thuê) về việc lấy
email của cô ấy và gửi đến Bob, yes?
Cô ấy chỉ việc mở máy
tính, viết email, chèn chính xác địa chỉ của Bob, và nhấn “gửi”: XONG!
Vậy tại sao lại có
“hầu như”?
Trở lại với Alice:
Hình dung việc Alice muốn gửi Bob 50$ trực tiếp, ngay lập tức, một cách an toàn
để anh ấy có thể tự thưởng cho mình một chai rượu vang vào ngày sinh nhật của
mình.
Không may, Alice có
thể không thực hiện được việc đó hôm nay mà không sử dụng dịch vụ của bên thứ
ba như Ngân hàng, hoặc các nhà cung cấp khác như Paypal, Western Union ….
Vấn đề với bên thứ ba
trong câu chuyện này là gì?
Đầu tiên, các giao
dịch sẽ không được xử lý nhanh chóng, đặc biệt nếu phải chuyển tiền xuyên lục
địa (thường cần 3-5 ngày), và chi phí cũng không hề rẻ: Đây là một công việc
kinh doanh tuyệt vời đối với các đơn vị trung gian.
Một điểm nhấn quan
trọng khác: Để hoạt động, các giao dịch trực tuyến dựa trên “NIỀM TIN”.
Alice cần TIN vào việc
ngân hàng cô ấy chọn sẽ không lấy tiền của mình làm phần thưởng cho CEO thay vì
gửi nó cho Bob. Bob cũng cần TIN vào ngân hàng anh ấy chọn sẽ không quên ghi có
50$ vào tài khoản khi nó đến từ Alice.
Cả 2 bên đều cần NIỀM
TIN vào hệ thống ngân hàng kết nối để thực hiện như một cơ quan thanh toán bù
trừ thích hợp, đảm bảo tiền được chuyển đi không bị làm giả, nghĩa là Alice chỉ
có thể gửi tiền mà cô ấy thật sự sở hữu, và tiền đó sẽ được chuyển tới chính
xác tài khoản của Bob … cứ thế tiếp diễn!
Vấn đề thật sự là: Cả
một bộ máy NIỀM TIN ấy thật sự rất chậm, cứng nhắc, và tốn kém.
… Và đây là giải pháp:
Với Internet, chúng ta có thể phát triển nó ở nhiều khía cạnh khác nhau, và tìm
ra những cách thức thực hiện giao dịch an toàn, hiệu quả hơn. Đó là lý do cho
sự ra đời của tiền kỹ thuật số!
Tiền kỹ thuật số xuất
hiện ở thời kỳ Internet còn khá sơ khai, khoảng giữa thập niên 90. Một số những
thử nghiệp đã được triển khai, như E-gold, một dạng tiền kỹ thuật số dựa trên
vàng đã có những kết quả nhất định trước khi bị dừng hẳn do các biện pháp kiểm
soát và các cuộc tấn công nguy hiểm.
Cho đến gần đây, đã
không có nhiều đột phá đáng kể dù khái niệm tiền kỹ thuật số không hoàn toàn xa
lạ với chúng ta, như: cá cược trực tuyến sử dụng chúng cho một khoảng thời gian
khá dài, hoặc các phiếu quà tặng, airline miles … cũng có thể được hiểu như một
dạng của tiền kỹ thuật số.
Bây giờ, chúng ta có
thể đào sâu hơn vào một phân loại của tiền kỹ thuật số được gọi là tiền mã hóa.
So với tiền kỹ thuật
số đơn thuần, tiền mã hóa có những đặc tính chuyên biệt khiến nó trở nên đặc
biệt: nó vô cùng an toàn để sử dụng trực tuyến vì dựa trên nền tảng mã hóa.
Vậy tại sao tiền mã
hóa lại quan trọng?
Tầm quan trọng của Bitcoin
Bitcoin, một ví dụ
điển hình của tiền mã hóa đầu tiên, ra đời vào Tháng 10.2008 với công bố “Bitcoin:
Hệ thống tiền điện tử ngang hàng” – được khai báo bởi Satoshi Nakamoto.
Lưu ý rằng Satoshi
Nakamoto chỉ là một bí danh; Danh tính thật của anh/chị/họ tới nay vẫn chưa
được xác định, bất chấp nhiều nỗ lực nhằm xác thực danh tính thật sự của cha đẻ
Bitcoin.
Một loại tiền tệ mới
tên Bitcoin được xây dựng trên hạ tầng các đoạn mã máy tính, được đưa ra vào
Tháng 01.2009 dưới định dạng mã nguồn mở (nghĩa là phần mềm mở mà mọi người có
thể sử dụng, điều chỉnh, thông qua mà không cần bản quyền hoặc không bị hạn chế
bởi các yếu tố pháp lý)
Không lâu sau đó,
Satoshi Nakamoto biến mất hoàn toàn một cách bí ẩn khỏi cộng đồng – từ Forum,
Báo chí … từ Tháng 04.2011. Điều thú vị là Bitcoin tiếp tục phát triển và tăng
trưởng không ngừng ngay cả khi Satoshi Nakamoto không còn xuất hiện.
Bitcoin chững lại một
chút vào giai đoạn 2013, tuy nhiên, nó dần trở nên quen thuộc và càng có nhiều
website bắt đầu chấp nhật sử dụng Bitcoin như một phương tiện thanh toán mới,
các nhà đầu tư bắt đầu đổ tiền vào các doanh nghiệp Startup; song song với sự
tăng trưởng liên tục về quy mô của nhóm cộng đồng.
Tại sao ý tưởng tương
đối đặc biệt này lại thành công, với hàng tỷ đô la Mỹ trong vốn hóa thị trường?
Và đây là một số lí do
tại sao:
·
Nó không cần các dịch
vụ trung gian để triển khai, vì vậy không cần có ngân hàng, cơ quan, hoặc đơn
vị môi giới tham gia.
·
Nó hoạt động trực tiếp
giữa người dùng mà không cần họ phải ‘tin tưởng’ hoặc thậm chí biết nhau.
·
Nó là riêng tư và cho
phép một mức độ ẩn danh cao.
·
Nó chạy trên một cơ sở
hạ tầng phân cấp, không bị kiểm soát bởi bất kỳ cơ quan trung ương nào
·
Nó công khai và mọi
người có thể nhìn thấy mọi thứ
·
Nó cực kỳ an toàn
(được mã hóa)
·
Nó giải quyết được
hiện tượng lạm phát vì nguồn cung hạn chế
·
Nó có thể thực hiện
các giao dịch với chi phí rất rẻ
Sở hữu nhiều điểm
mạnh, nhưng Bitcoin có thêm sức mạnh thú vị là nó giải quyết được vấn đề thường
gặp của các loại tiền tệ kỹ thuật số là hiện tượng “chi tiêu kép” – chi tiêu
cùng một khoản tiền nhiều hơn một lần.
Hãy nghĩ đến khi bạn
gửi một tài liệu PDF qua email. Bản gốc của tệp PDF đó có thể ở bên bạn, nhưng
bạn có thể gửi một số lượng cụ thể bản sao cho tất cả bạn bè của bạn. Điều này
là dễ dàng khi nói đến các tài liệu như PDF, nhưng lại là một vấn đề khác khi
nói đến tiền bạc.
Điều gì sẽ xảy ra nếu
bạn có thể tạo ra một bản sao hoàn hảo của tiền giấy, bỏ trong ví của bạn và sử
dụng chúng trong một cửa hàng tạp hóa?
Đó là chính xác khi
bạn “chi tiêu kép” với số tiền tương ứng với lượng tiền giấy của bạn. Hành vi
xấu này sẽ không được chấp nhận bởi vì nó tạo ra một vấn đề mang tính hệ thống:
về lâu dài, sẽ không ai biết được loại tiền giấy nào là bản chính, cái nào bản
sao, và cái gì thật sự đại diện cho giá trị của tiền giấy…
Nói cách khác, chúng
tôi sẽ phá hủy thay vì giữ gìn những giá trị.
Bitcoin được quản lý
để mọi phần (dù nhỏ) của tiền kỹ thuật số có thể theo dõi được, an toàn và độc
nhất: không có hiện tượng nhân đôi một đơn vị Bitcoin. Nói cách khác, không ai
có thể chỉ đơn giản sao chép và in thêm Bitcoins, như cách một số chính quyền
trung ương làm với tiền tệ quốc gia của họ theo thời gian.
Tóm lại theo âm thanh hội trường thì sẽ không còn
những ngờ vực về việc Bitcoin đang bị cường điệu hóa và dần trở nên quen thuộc,
khi những người tiên phong dần thấy được Bitcoin không chỉ đơn thuần là một
cách thức hợp lý để luân chiển tiền tệ, mà còn có thể dùng để lưu trữ những giá
trị.
Nhưng, có một phần
quan trọng và không được chú ý suốt một thời gian dài. Một thứ vô cùng nền
tảng!
Bitcoin được xây dựng
dựa trên một nền tảng công nghệ mới, mang tên “Blockchain”.
Theo thời gian, mọi
người bắt đầu nhận thức được rằng công nghệ nền tảng mới mẻ này có thể được
tách riêng ra khỏi những khái niệm về Tiền mã hóa (tiền kỹ thuật số). Tự thân
Blockchain có thể được chấp nhận và tạo nên nhiều đột phát hơn là chỉ sử dụng
để tạo ra, hoặc luân chuyển các dạng tiền tệ kỹ thuật số, như Bitcoin chẳng
hạn.
Đó là nơi tất cả bắt
đầu, và làm thế nào để toàn bộ ý tưởng của Blockchain có thể thu hút sự chú ý
của cộng đồng.
[[Doanh nghiệp đầu tiên ứng dụng Blockchain tại Việt Nam
Thiết bị truyền thanh AAV Việt Nam
là hãng công nghệ hàng đầu về các thiết bị điện
tử, công nghệ số thực sự Made in Việt Nam thời đại cách mạng
công nghiệp 4.0. Các thiết bị truyền thanh AAV đều được các kĩ
sư giỏi nhất về âm thanh, ánh sáng, điện tử, tự động hóa, công
nghệ thông tin nghiên cứu, chế tạo, được sản xuất trên dây chuyền
hiện đại, linh kiện cao cấp. Do vậy, sản phẩm thiết bị truyền thanh
AAV Việt Nam - made in Việt Nam chất lượng quốc tế, giá thành
Việt Nam. Các thiết bị truyền thanh hãng AAV đều có tính năng
tiên tiến, ưu việt hơn hẳn các thiết bị truyền thanh nhập ngoại.
Hãng AAV Việt Nam đã thực sự quy tụ được những tài hoa nhất để
tạo dựng thương hiệu Made in Vietnam. Và chính AAV Việt Nam
cũng là doanh nghiệp đầu tiên ứng dụng Blockchain vào sản xuất kinh doanh quản lí hàng hóa, quy trình sản xuất tại Việt Nam
[[Doanh nghiệp đầu tiên ứng dụng Blockchain tại Việt Nam
Thiết bị truyền thanh AAV Việt Nam
là hãng công nghệ hàng đầu về các thiết bị điện
Thiết bị truyền thanh AAV Việt Nam
là hãng công nghệ hàng đầu về các thiết bị điện
tử, công nghệ số thực sự Made in Việt Nam thời đại cách mạng
công nghiệp 4.0. Các thiết bị truyền thanh AAV đều được các kĩ
sư giỏi nhất về âm thanh, ánh sáng, điện tử, tự động hóa, công
nghệ thông tin nghiên cứu, chế tạo, được sản xuất trên dây chuyền
hiện đại, linh kiện cao cấp. Do vậy, sản phẩm thiết bị truyền thanh
AAV Việt Nam - made in Việt Nam chất lượng quốc tế, giá thành
Việt Nam. Các thiết bị truyền thanh hãng AAV đều có tính năng
tiên tiến, ưu việt hơn hẳn các thiết bị truyền thanh nhập ngoại.
Hãng AAV Việt Nam đã thực sự quy tụ được những tài hoa nhất để
Hãng AAV Việt Nam đã thực sự quy tụ được những tài hoa nhất để
tạo dựng thương hiệu Made in Vietnam. Và chính AAV Việt Nam
cũng là doanh nghiệp đầu tiên ứng dụng Blockchain vào sản xuất kinh doanh quản lí hàng hóa, quy trình sản xuất tại Việt Nam
BLOCKCHAIN LÀ GÌ?
Định nghĩa
Một cách trung thực,
không có định nghĩa cụ thể nào nào giải thích rõ ràng về công nghê Blockchain
được công bố. Nó rất là dễ hiểu, nhưng khi diễn đạt dưới các thuật ngữ công
nghệ cao như Bit & Byte … nó sẽ tự nhiên trở nên phức tạp. Dưới đây là một
số ví dụ:
·
Blockchain là một dạng
nền tảng phi tập trung, là cuốn sổ cái công cộng có chứa các chi tiết của từng
giao dịch đã từng được hoàn thành …
·
Blockchain là một
chuỗi các khối dài vô tận …
·
Blockchain được hình
thành dựa trên công nghệ sổ cái …
Bạn hình dung được
chứ? Hơi khó, tôi đoán thế.
Ok, và đây là nỗ lực
của tôi: Blockchain là một tập tin lớn, nó giúp lưu trữ dữ liệu theo cách hợp
lý, tuần tự, an toàn và không thể bị thay đổi.
Và đây là hai ví dụ
tương đồng đã giúp tôi hình dung trong lần đầu tiếp cận với Blockchain:
·
Blockchain giống như
một cuốn sách lớn. Một cuốn sách hiển thị dữ liệu (ví dụ như văn bản) được ghi
lại trong các trang, theo một cấu trúc logic.
·
Blockchain giống như
một bảng Excel lớn (hoặc cơ sở dữ liệu, hoặc một danh sách dài các hồ sơ), nơi
chứa tất cả các thông tin được ghi lại theo cùng một cách, được xác nhận trước
khi vào bảng tính Excel, và không thể đơn phương sửa đổi.
Hình như đã đỡ hơn một
chút, dù vẫn chưa toát hết ý?
Giờ chúng ta sẽ cùng
nhau nghiên cứu kỹ hơn cơ chế của Blockchain để tìm ra cách thức nó hoạt động.
Blockchain làm gì?
Blockchain là tất cả
những gì liên quan đến việc tổ chức và lưu trữ thông tin theo một logic được
xác định trước.
Chính xác như trong
một cuốn sách lịch sử có chứa một bản ghi các sự kiện, với văn bản mô tả được
tổ chức trong các trang và sắp xếp theo số, Blockchain lưu trữ thông tin theo
thứ tự thời gian, lập danh mục, và theo thứ tự.
Loại thông tin gì?
Ví dụ điển hình nhất
hiện nay liên quan đến các giao dịch tài chính (ví dụ: chuyển tiền), nhưng công
nghệ có thể áp dụng nhiều hơn hoặc ít hơn vào bất cứ thứ gì có giá trị kèm theo
(không nhất thiết chỉ là giá trị tiền tệ): bằng chứng về quyền sở hữu, sở hữu
trí tuệ, hồ sơ y tế, v.v.
Các ‘thành phần’ của Blockchain là gì?
Phần mềm
Tất cả đều dựa trên
các dạng mã máy tính phức tạp. Blockchain được sinh ra, tổn tại và chết đi, tất
cả đều xoay quan các phần mềm.
Mật mã học (aka hard core math)
Điều này có liên quan
vì nó đảm bảo sự riêng tư, nhận dạng và tính xác thực. Ví dụ, mật mã đảm bảo
rằng các thông tin chứa trong một Blockchain không thể là những mẩu thông tin.
Phần cứng (trên thực tế là máy tính)
Nó chạy trên máy tính
(có thể đó là máy tính cá nhân của bạn), không chỉ là một máy tính mà rất
nhiều. Một hệ thống mạng máy tính! Các máy tính trong mạng này, thường được gọi
là peer-to-peer (ngang hàng), đều kết nối với nhau. Nó “ngang hàng” hay có thể
hiểu là “ngang bằng” nhau. Điều này khác với thế giới ngày nay, nơi hầu hết các
ứng dụng chạy trên các nền tảng tập trung, như máy tính kết nối với máy chủ web
để tải xuống trang web. Điều này rất quan trọng vì nó cho chúng ta biết
Blockchain được vận hành chính xác, vì nó không chạy ở một nơi, như trường hợp
tài khoản email của bạn hoạt động trong một số máy chủ email từ một nhà cung
cấp như Google. Nó tồn tại và lặp lại trên mạng, trong thời gian thật.
Internet
Internet là keo dính,
giúp hệ thống mạng kết nối, tương tác, sao chép & hoạt động.
Các thành phần cơ bản
của một Blockchain
Rất đơn giản,
Blockchain bao gồm các giao dịch và các khối. Chính xác hơn, đó là một “chuỗi” các giao
dịch và khối.
Giao dịch
Đây là nền tảng trọng
tâm. Các giao dịch thể hiện các hoạt động chuyển nhượng hoặc thay đổi giá trị
tài sản hữu hình hoặc vô hình giữa các bên.
Trong ví dụ 50 đô la
Mỹ của chúng tôi: khi Alice muốn gửi 50 đô la cho Bob, điều mà cô ấy thực sự
làm là chuyển giá trị “50 đô la Mỹ trở thành tài sản của Bob” để
cô ấy tạo ra một giao dịch. Một giao dịch trong Blockchain được biểu diễn bằng
cách chuyển đổi một số thông tin đầu vào “Gửi 50 đô la Mỹ từ Alice đến
Bob” thành một sản phẩm số không thể đọc được, thay vào đó, nó xuất ra
một dạng kỹ thuật số đặc biệt sử dụng các thuật toán phức tạp gọi là “hằm băm”
(Hash)
Kết quả là một chuỗi
ký tự thập lục phân (chữ cái và số), được gọi là Hash.
Hashing được sử dụng
trong suốt Blockchain vì nó cho phép lưu trữ và xử lý rất nhiều thông tin một
cách tiện lợi, an toàn và hiệu quả.
Hơn nữa, Hashing có
một số đặc tính thú vị:
·
Tính duy nhất: các đầu
vào giống nhau sẽ luôn cho kết quả tương tự
·
An toàn: thay đổi bất
kỳ phần tối thiểu nào của đầu vào, như một chữ số hoặc một bit, sẽ tạo ra một
kết quả hoàn toàn khác nhau
·
Ẩn danh: với thông tin
đầu ra, sẽ không thể “tra cứu” để tìm ra thông tin đầu vào.
Đây là thông tin đầu
vào giao dịch của Alice được chuyển đổi theo Hash:
Giao dịch: Gửi 50 đô
la Mỹ từ Alice đến Bob
Giao dịch Hash:
0x75a28ea8993beb2fabb7b5a012345bc8e6adedv….
KHỐI
Khối là nơi giao dịch
được lưu trữ.
Các giao dịch được ghi
lại trong những khối theo thứ tự tuyến tính, theo trình tự thời gian
Trong ví dụ của cuốn
sách, chúng ta có thể hình dung các khối là các trang trong khi các giao dịch
có thể là các dòng riêng lẻ của một trang duy nhất. Trong một chuỗi, các khối
đóng một vai trò quan trọng vì chúng lưu trữ nhiều thông tin liên quan đến các
giao dịch như lịch sử giao dịch, tem thời gian liên quan, các tham số bảo mật
điều chỉnh truy cập thông tin, địa chỉ đã sử dụng và hơn thế nữa.
Các khối được liên kết
với nhau, giống như một chuỗi bởi vì mỗi khối chứa một tham chiếu đến khối
trước đó.
Khối đầu tiên trong
Blockchain được gọi là khối gốc và chứa các thông tin cơ bản và các thông số.
Nó không đề cập đến bất kỳ khối khác trước đó vì nó là khởi đầu, khối gốc.
BLOCKCHAIN HOẠT ĐỘNG NHƯ THẾ NÀO?
Để hoạt động,
Blockchain cần ba nhóm chính: Người dùng, các Node & Thợ đào.
Người dùng
Người dùng là những
người tham gia tạo ra các giao dịch. Họ hoạt động trong mạng lưới, trao đổi các
giá trị như mua bán hàng, gửi và nhận tiền … Họ là những người như Bob Alice,
bạn, tôi.
Node
Node là tất cả các máy
tính kết nối với mạng có thể đọc và viết từ một Blockchain. Đây là xương sống
của Blockchain, giống như các cột sống trong cơ thể chúng ta. Node luôn được
kết nối và đồng bộ với mạng, và chủ yếu, phải có một bản sao đầy đủ của tất cả
các giao dịch đã từng xảy ra.
Okay, bây giờ chúng ta
hãy dừng lại và suy nghĩ một chút: nếu họ có một bản sao của tất cả các giao
dịch, và các giao dịch được lưu trữ trong các khối, có nghĩa là họ có một bản
sao của toàn bộ Blockchain.
Chính xác: mỗi Node
luôn có bản sao mới nhất của Blockchain, do đó, nó luôn luôn có những thông tin
mới nhất, trong gần thời gian thực.
Lưu ý: Bạn không cần
bản sao đầy đủ của Blockchain để trở thành người dùng. Nhưng bạn cần trở thành
Node. Ngày nay người dùng cũng có thể sử dụng các ứng dụng smartphone hoặc các
trang web để chuyển giá trị sử dụng Blockchain mà không phải là một Node đầy
đủ.
Thợ đào
Hãy nhớ rằng giao dịch
được lưu trữ trong khối. Nhưng ai tạo ra những khối này? Ai xác nhận những khối
này??
Đó là nơi các thợ đào
tham gia vào cuộc chơi!
Một thợ đào là không
có gì khác hơn là một Node, nó cho phép thêm một khối vào Blockchain. Vì vậy,
máy tính của bạn có thể là một Node, chỉ cần lưu trữ dữ liệu và đọc/ghi các
giao dịch từ/đến Blockchain, hoặc nó cũng có thể được sử dụng để nhiều thứ hơn
nữa.
Thợ đào được phép làm
điều này bằng cách cạnh tranh để giải quyết một vấn đề toán học đặc biệt, mà
luôn luôn bắt nguồn từ trạng thái mới nhất của Blockchain.
Cơ chế này được gọi là
“bằng chứng của công việc” (Proof-Of-Work – POW). Đây là nơi mà toán học cấp
cao được xây dựng trong hệ thống.
Các thợ mỏ phải thử
bằng nhiều sự kết hợp để giải quyết những vấn đề (POW) và xác định từng câu trả
lời chính xác mỗi lần.
Đó là lý do tại sao họ
thực sự mạnh mẽ, đặc biệt là máy tính (không giống như các máy tính thường có ở
nhà), có thể xử lý rất nhiều dữ liệu và thông minh đủ để thực hiện những tính
toán phức tạp này.
Khi cạnh tranh với
nhau trong mạng, người khai thác đầu tiên để giải quyết vấn đề toán học có liên
quan tại thời điểm đó có thể thêm khối tiếp theo lên Blockchain, giống như một
nhà khoa học xuất bản phát hiện của mình.
Tại sao Thợ đào lại
đào?
Họ được nhận phần dựa
vào các “bằng chứng công việc” của mình, thường là các đồng tiền của các loại
tiền mã hóa.
Ví dụ, trong trường
hợp của Bitcoin Blockchain, các thợ mỏ nhận được Bitcoins như là một khoản bồi
thường cho công việc của họ.
Token có thể được trao
đổi trong thị trường Tiền mã hóa với một số tiền mặt, hoặc có thể được chi tiêu
trong bất kỳ cửa hàng nào chấp nhận chúng.
Bây giờ chúng ta có
thể thấy lý do tại sao họ được gọi là Thợ đào: theo một cách nào đó, họ liên
tục đào (tìm giải pháp cho các vấn đề về toán học phức tạp) cho đến khi họ tìm
ra đầu mối (“vàng” của họ) và thêm khối tiếp theo để bù đắp)
Và chỉ còn một bước
nữa: một khi Thợ đào đã giải quyết một vấn đề cụ thể và thêm một khối vào Blockchain,
toàn bộ mạng có nghĩa vụ phải cập nhật bản sao của Blockchain với khối mới đó.
Mỗi Node sẽ tự động
đồng bộ và nhận được thông tin mới nhất. Quá trình này có thể mất nhiều thời
gian khác nhau, tùy thuộc vào Chuỗi khối.
Như Bitcoin, mất
khoảng 10 phút.
Bây giờ chúng ta bắt
đầu hiểu tại sao nó lại được gọi là Blockchain.
Thuật ngữ Chuỗi khối
được rút ra từ cách giao dịch được lưu trữ trong các khối và các khối được liên
kết: các giao dịch liên tục được xử lý, ghi lại và cập nhật bởi tất cả mọi
người trong mạng.
Điều này tương tự như
cách các sổ cái làm việc trong các thuật ngữ kế toán cổ điển. Đó cũng là lý do
tại sao Blockchain thường được gọi là “sổ cái giao dịch” hoặc “công
nghệ sổ cái”.
Nó thực sự làm việc
như thế nào?
Chúng ta hãy trở lại
với những điều cơ bản: giao dịch.
Giao dịch không bị
ngắt kết nối với nhau. Chúng không phải là những hòn đảo biệt lập mà chúng
giống như các quần đảo biết lịch sử của nhau.
Trong ví dụ “Gửi 50 đô
la Mỹ từ Alice đến Bob”, sẽ có Là một tham chiếu đến một giao dịch trước đây
được lưu trữ trong một khối ở đâu đó dọc theo chuỗi, nơi nó được ghi lại không
chỉ rằng Alice là chủ sở hữu mà còn làm thế nào, từ đâu, khi nào, cô ấy nhận
được 50 đô la Mỹ. Trong ví dụ sách, tài liệu tham khảo này sẽ giống như di
chuyển ngược trở lại trong sách tới một trang nhất định và tìm ra một dòng nhất
định cho biết Alice nhận 50 đô la Mỹ từ Paul, được gửi từ địa chỉ này vào Thứ
ba, ngày 11 tháng 12 năm 2010, lúc 11.15 sáng.
Khi một giao dịch được
yêu cầu, nó được chuyển tới hệ thống mạng: khi Alice xác định “Gửi 50
đô la Mỹ từ Alice đến Bob”, yêu cầu này sẽ được gửi đến tất cả các Node.
Tại sao? Bởi vì mọi
giao dịch cần được xác nhận bởi toàn bộ mạng trước khi được thêm vào một Chuỗi
khối.
Bạn có nhớ vấn đề “chi
tiêu kép” chúng ta đã đề cập trước đó?
Khi Alice muốn gửi cho
Bob 50 đô la Mỹ sử dụng một loại tiền tệ kỹ thuật số, cô ấy không phải là vật
lý chuyển tiền giấy. Cô ấy gửi một file số tương đương, nhưng, vì những tệp này
là số, làm sao chúng ta có thể phân biệt rõ với bản gốc của bản sao scam?
Và nếu Alice không
thực sự có 50 đô la Mỹ để bắt đầu? Bob sẽ biết liệu Alice có thực sự là chủ sở
hữu của 50 đô la Mỹ, và liệu, một khi đã gửi, nó đã chính thức không còn thuộc
sở hữu của cô nữa chứ?
Nếu chúng ta nghĩ đến
các hệ thống tài chính ngày nay, đó là điều mà một ngân hàng thanh toán thực
hiện cho chúng ta và tính phí cao.
Các ngân hàng liên tục
cập nhật sổ cái để ghi nhận thực tế là Alice có đủ tiền, rằng cô ấy là người mà
cô ấy nói (trong các dịch vụ tài chính hiện nay được gọi là thủ tục Know Your
Customer (KYC)), và khi một giao dịch được tạo ra, số dư tài khoản của Alice
giảm 50 đô la Mỹ (nếu cô ấy có đủ số dư ở nơi đầu tiên nếu không nó sẽ làm mất
hiệu lực giao dịch) trong khi Bob’s được tăng cùng một lượng.
Vì vậy, làm thế nào,
sau đó, một mạng lưới Blockchain ngăn ngừa hiện tượng “chi tiêu kép”& các
vấn đề khác? Nó sử dụng cái gọi là cơ chế đồng thuận.
Khi một giao dịch được
cập nhật, tất cả những người tham gia khác trong mạng cần kiểm tra xem giao
dịch có đúng không theo quy định (với một số quy định bắt buộc được thiết lập
trước). Ví dụ, giao dịch chứa các thông số vận chuyển hợp lệ, thích hợp như chỉ
ra số tiền thưởng (nghĩa là phí) cho người khai thác, người sẽ quản lý thêm
giao dịch này vào một khối, hoặc số dư của người gửi có đủ nguồn lực, vv
Đây là Ý tưởng cơ bản
đằng sau cơ chế đồng thuận, do đó cho phép danh sách các giao dịch liên tục
được mở rộng, chia sẻ và xác nhận trong thời gian thực bằng hàng nghìn Node.
Bây giờ chúng ta thấy
khác biệt với các ứng dụng chính được sử dụng hiện nay là: Blockchain không
phải là nền tảng tập trung, mà là phân cấp, phi tập trung.
Một Blockchain không
cần một bên thứ ba để hoạt động vì tất cả mọi người (các Nodes) có một bản sao
cập nhật liên tục của tất cả các giao dịch đã từng xảy ra! Mọi người đều có thể
đóng góp vào việc xác nhận hợp lệ một giao dịch, vì vậy, việc gian lận trên nền
tảng này là rất khó.
Lưu ý rằng, điều này
không giống với hệ thống tài chính hiện tại, nơi nạn gian lận có thể bị qua mặt
và dẫn đến nhiều mất mát không cần thiết.
Vì vậy, không có bên
thứ ba? Điều này là một khái niệm rất tuyệt vời!
Không cần sự có mặt
của các chuyên viên Ngân hàng, Nhân viên văn phòng, máy ATM, các tòa nhà khổng
lồ … để thực hiện các công việc đa nhiệm không cần thiết? Toàn bộ cơ sở hạ tầng
có thể được tháo dỡ, nhiều khâu trung gian được triệt tiêu, giúp tiết kiện rất
nhiều tài nguyên và gia tăng lợi ích cho người dùng cuối …
Điều quan trọng nhất ở
đây là, Blockchain, về cơ bản là một hệ thống tin dược trên SỰ TIN
TƯỞNG. Bạn không cần phải biết gì về người dùng khác, hoặc tin tưởng họ như
các cá nhân khác, để bắt đầu một giao dịch (và có niềm tin rằng hệ thống sẽ làm
việc).
Điều này có thể thực
hiện được nhờ vào cơ chế đồng thuận, bởi vì các giao dịch và các khối không thể
bị giả mạo. Để thay đổi chúng sẽ cần sự phối hợp cùng lúc của rất rất nhiều máy
tính riêng biệt (Node, thợ đào…). Mọi người trong mạng có một bản sao chính xác
của các lịch sử giao dịch, và sẽ là vô cùng khó để có thể đánh lừa tất cả mọi
người.
Bảo mật là chìa khóa!
Chúng ta đã đề cập
rằng Blockchain kích hoạt các giao dịch an toàn và lưu trữ thông tin.
Nhưng làm thế nào để
làm điều này?
Chính xác như bạn làm
khi bạn rời khỏi nhà vào buổi sáng trước khi đi đâu đó: bạn khóa cửa bằng chìa
khoá. Trong Blockchain, bạn cần hai chía khóa, không phải là một.
Với hai chìa khóa, nó
sẽ trở nên được an toàn hơn, và lúc các mật mã mã hóa trở nên có ích.
Mỗi người dùng trong
Blockchain có hai chìa khóa: chìa khóa số, có nghĩa là cuối cùng cũng sẽ có một
dãy số thập lục phân. Các chìa này được mã hóa và ẩn danh, có nghĩa là chúng
không thể đọc được bằng mắt người.
Có 2 dạng chìa, “công
khai” & “riêng tư”.
Các khoá “công khai”
và “riêng tư” được liên kết bằng các mật mã toán học và được sử dụng để ký kết
các giao dịch, đảm bảo rằng chỉ có những người có thẩm quyền mới có thể truy
cập vào các thông tin chứa đựng trong đó.
Khóa “công khai” khác
với “riêng tư” ở chỗ: cơ bản thể hiện danh tính duy nhất của bạn trong
Blockchain, địa chỉ của bạn, và nó hiển thị cho tất cả mọi người trong
Blockchain. Trong ví dụ của chúng ta, “Gửi 50 đô la Mỹ từ Alice đến
Bob” là một giao dịch giữa Alice và Bob, những người được đại diện
trong Blockchain bằng hai địa chỉ công cộng, không có gì ngoài hai khoá “công
khai”.
Lưu ý rằng, các giao
dịch thường không được mã hóa để người khác có thể tìm kiếm và xem các giao
dịch đã từng thu thập được trong Blockchain. Nhưng bạn có thể nhìn thấy những
gì?
Bạn chỉ có thể thấy
rằng một địa chỉ đã gửi tới địa chỉ khác 50 đô la Mỹ, vào một thời điểm. Nhưng
không thể nhìn thấy những địa chỉ đó thực sự là ai, khám phá danh tính của họ,
đường phố nơi họ sinh sống, họ có bao nhiêu tiền.
Giao dịch là an toàn
và không thay đổi: không ai có thể truy cập các giao dịch để sửa đổi chúng, ví
dụ: Hủy “Gửi 50 đô la Mỹ từ Alice cho Bob” và thay vào đó họ bắt đầu “Gửi 50 đô
la Mỹ từ Alice về Paul”
“Gửi 50 đô la Mỹ từ
Alice cho Bob” đã được ký kết bằng cách sử dụng khóa công khai của Bob. Chúng
ta giả định rằng Bob đã nhận được 50 đô la Mỹ, anh ta sử dụng khóa riêng của
mình (được liên kết với khóa công khai của anh ấy). Điều này rất quan trọng vì
nó cho phép anh ta và chỉ anh ta truy cập được. Một chìa khóa riêng giống như
chìa khoá cửa trước của bạn: nếu ai đó giữ nó, họ có thể vào nhà của bạn!
Khi Alice phát sinh
giao dịch 50 đô la Mỹ, điều cô ấy thật sự bắt đầu là:
“Tôi cấp quyền nhận 50
đô la Mỹ này cho người sở hữu khoá cá nhân (ví dụ như khóa cá nhân của Bob)
tương ứng với địa chỉ này (ví dụ địa chỉ công khai của Bob).”
Về cơ bản, 50 đô la Mỹ
đang ở trong hộp kính an toàn, nhưng chỉ có Bob mới có chìa khoá để mở ra mà
thôi.
Bài viết này đã được các kĩ sư giỏi nhất Hãng AAV Việt Nam nghiên cứu và biên tập cho nội dung dễ hiểu, đồng thời đã ứng dụng vào thiết kế thiết bị hội thảo, thiết bị tuyền thanh cho chất lượng nhất mang thương hiệu Made in Vietnam
