Cách mạng công nghiệp 4.0 - Vision chuẩn và đầy đủ nhất

Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; cách mạng công nghiệp 4.0; Industry 4.0; Industrie 4.0; the forth in dustrial revolution là gì?

Copy right by Tăng âm truyền thanh thời đại 4.0

Trong tiến trình phát triển của xã hội, loài người đã trải qua 3 cuộc cách mạng công nghiệp tương ứng với 3 mốc phát triển đột phá của khoa học - công nghệ. Hiện nay, chúng ta đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, hay còn gọi là “Cách mạng công nghiệp 4.0”. Vậy thực chất và xu thế phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư như thế nào? Cuộc cách mạng này có vai trò và tác động đến đời sống nhân loại nói chung và trong lĩnh vực quân sự nói riêng ra sao?

Sự ra đời của cách mạng công nghiệp lần thứ 4

Cách mạng công nghiệp (CMCN) là một khái niệm dùng để chỉ những nấc thang phát triển mang tính đột biến, triệt để trong tiến trình phát triển công nghiệp, làm thay đổi sâu sắc các hệ thống kinh tế và kết cấu xã hội của nhân loại. Sự phát triển của nhân loại trong hơn 3 thế kỷ qua chịu ảnh hưởng rất lớn bởi những thay đổi từ các cuộc cách mạng công nghiệp.  

Đến nay, thế giới đã trải qua 3 cuộc CMCN. Cuộc CMCN lần thứ nhất diễn ra từ cuối thế kỷ 18 bởi các thành tựu về cơ khí hóa với sự ra đời của máy hơi nước. Cuộc CMCN lần thứ hai xuất hiện từ cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 với việc phát minh ra động cơ điện và dây chuyền lắp ráp để tạo ra sản phẩm và sản xuất đại trà. Cuộc CMCN lần thứ ba bắt đầu từ những năm 70 của thế kỷ 20 với đặc trưng là việc sử dụng các thiết bị điện tử và công nghệ thông tin để tự động hóa sản xuất. Từ đầu thế kỷ 21, thế giới bắt đầu bước vào thời kỳ cuộc CMCN lần thứ tư hay còn được gọi là cuộc CMCN 4.0.

Cuộc CMCN lần thứ tư (The Fourth Industrial Revolution) được hình thành trên nền tảng của CMCN lần thứ ba, đó là cuộc cách mạng kỹ thuật số đã xuất hiện từ giữa thế kỷ trước.

Cuộc CMCN lần thứ tư gắn liền với thuật ngữ “Cách mạng công nghiệp 4.0”, lần đầu tiên được đưa ra tại Hội chợ Công nghệ Hanôvơ ở Cộng hòa Liên bang Đức năm 2011. Năm 2012, thuật ngữ này được đặt tên cho một chương trình hỗ trợ của Chính phủ Liên bang Đức hợp tác với giới nghiên cứu và các Hiệp hội công nghiệp hàng đầu của Đức nhằm cải thiện quy trình quản lý và sản xuất trong các ngành chế tạo thông qua “điện toán hóa”. Từ đó đến nay, thuật ngữ “Công nghiệp 4.0” được sử dụng rộng rãi trên thế giới để mô tả cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Ngày 20-01-2016, Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) lần thứ 46 đã chính thức khai mạc tại thành phố Davos-Klosters của Thụy Sĩ, với chủ đề “Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư”, thu hút sự tham dự của 40 nguyên thủ quốc gia và hơn 2.500 quan khách từ hơn 100 quốc gia, Khái niệm cuộc CMCN lần thứ tư hay Công nghiệp 4.0 đã được làm rõ tại diễn đàn này. “Chúng ta đang tiến tới một cuộc cách mạng công nghệ, công nghiệp làm thay đổi cơ bản lối sống, phong cách làm việc và cách thức giao tiếp. Xét về phạm vi, mức độ và tính phức tạp, sự dịch chuyển này không giống với bất kỳ điều gì mà con người từng trải qua”. Đó là khẳng định của GS. Klaus Schwab, người Đức, Chủ tịch Diễn đàn Kinh tế thế giới Davos, người đã đưa ra khái niệm cuộc CMCN lần thứ tư .

Cuộc CMCN lần thứ tư  ra đời xuất phát từ các lý do chính sau đây:

Cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu 2008-2009 đặt ra yêu cầu cho các nước, nhất là các nước công nghiệp phát triển phải điều chỉnh, thậm chí thay đổi căn bản mô hình phát triển theo hướng cân bằng hơn, hiệu quả và bền vững hơn. Các nguy cơ về an ninh năng lượng, an ninh môi trường đòi hỏi các nước đẩy mạnh đầu tư, nghiên cứu đổi mới, sáng tạo, tìm ra các giải pháp công nghệ, tối ưu hóa quá trình sản xuất theo hướng thân thiện với môi trường, sử dụng tiết kiệm năng lượng.

Trước sự cạnh tranh gay gắt của các nền kinh tế mới nổi (Braxin, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc…) nhờ lợi thế chi phí lao động thấp, các nước công nghiệp phát triển đứng trước sức ép rất lớn phải tái cơ cấu kinh tế để tiếp tục duy trì vị thế dẫn dắt nền kinh tế thế giới, nhất là trong các ngành công nghệ cao.

Hiện nay, xu hướng già hóa dân số, lực lượng lao động giảm làm giảm tốc độ tăng trưởng và năng lực cạnh tranh của các nước công nghiệp phát triển với một số nền kinh tế mới nổi, đòi hỏi các nước này phải đầu tư nhiều hơn vào phát triển khoa học-công nghệ nhằm bù đắp thiếu hụt lao động.

Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học-công nghệ trên lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, công nghệ người máy, Iternet kết nối vạn vật, dữ liệu lớn, công nghệ in 3D, công nghệ nanô, công nghệ sinh học, vật liệu mới, lưu trữ năng lượng... vừa là động lực, vừa tạo điều kiện và môi trường thuận lợi cho việc tiến hành cuộc CMCN lần thứ tư.

 Bản chất cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư

Cuộc CMCN lần thứ tư được đánh giá là khác hoàn toàn về chất so với 3 cuộc CMCN trong lịch sử, có tác động nhanh chóng, sâu sắc, toàn diện và triệt để đến mọi mặt đời sống con người, trên mọi lĩnh vực và phạm vi toàn cầu. Việc ứng biến với cuộc CMCN lần thứ tư đòi hỏi phải có sự phối hợp toàn diện và đồng bộ liên quan đến tất cả các tổ chức, cá nhân, chính thể trên thế giới, từ khu vực công và tư tới giới khoa học học và toàn xã hội

Về cơ bản, cuộc CMCN 4.0 dựa trên ba lĩnh vực chính

-  Lĩnh vực Kỹ thuật số: Bao gồm dữ liệu lớn (Big Data); vạn vật kết nối Iternet (IoT); trí tuệ nhân tạo (AI).

+ Thuật ngữ dữ liệu lớn “Big Data” là một tập hợp dữ liệu rất lớn mà các kỹ thuật điện toán thông thường không thể xử lý được. Thuật ngữ “Big Data” không chỉ đề cập tới dữ liệu mà còn chỉ cơ cấu tổ chức dữ liệu, các công cụ và công nghệ liên quan.

+ Vạn vật kết nối Internet (IoT) là một tập hợp các thiết bị (trong thế giới thực), hoặc thế giới thông tin (thế giới ảo) có khả năng kết nối với nhau, với Iternet và với thế giới bên ngoài để thực hiện một công việc nào đó.

+ Trí tuệ nhân tạo (AI) là những thiết bị có thể tư duy suy nghĩ như trí tuệ con người. Nó có thể xử lý dữ liệu ở mức độ rộng hơn, quy mô lớn hơn và nhanh hơn so với con người.

-  Lĩnh vực Công nghệ sinh học: Ứng dụng trong nông nghiệp, thủy sản, y dược, chế biến thực phẩm, bảo vệ môi trường, năng lượng tái tạo, hóa học và vật liệu.

- Lĩnh vực Vật lý: Rôbốt thế hệ mới, in 3D, xe tự lái, các vật liệu mới (graphene, skyrmions…), công nghệ nanô.

Trong đó, các vật liệu mới với thuộc tính mà chỉ cách đây vài năm vẫn còn được coi là viễn tưởng: chúng nhẹ hơn, bền hơn, có thể tái chế và dễ thích ứng; có thể tự làm sạch, các kim loại có khả năng khôi phục lại hình dạng ban đầu...

{{{Một phương thức hay về xây dựng thế trận lòng dân
thời kì cách mạng công nghiệp lần thứ 4:
 Thiết bị truyền thanh AAV Việt Nam là hãng 

công nghệ hàng đầu về các thiết bị điện tử, 
công nghệ số thực sự Made in Việt Nam thời đại cách mạng 

công nghiệp 4.0. Các thiết bị truyền thanh AAV đều được các kĩ

 sư giỏi nhất về âm thanh, ánh sáng, điện tử, tự động hóa, công 

nghệ thông tin nghiên cứu, chế tạo, được sản xuất trên dây chuyền

 hiện đại, linh kiện cao cấp. Do vậy, sản phẩm thiết bị truyền thanh

 AAV Việt Nam - made in Việt Nam chất lượng quốc tế, giá thành 

Việt Nam. Các thiết bị truyền thanh hãng AAV  đều  có tính năng

tiên tiến, ưu việt hơn hẳn các thiết bị truyền thanh nhập ngoại.
Hãng AAV Việt Nam đã thực sự quy tụ được những tài hoa nhất để 

tạo dựng thương hiệu Made in Vietnam. Đó cũng chính 

là biết ứng dụng thế trận lòng dân trong thời kì cách mạng 

công nghiệp lần thứ 4 rất sôi động hiện nay .
Có thể xem thêm tại link: Thiết bị truyền thanh AAV Việt Nam }}}

 Như vậy, về bản chất của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là dựa trên nền tảng công nghệ và tích hợp tất cả các công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức sản xuất; nhấn mạnh những công nghệ đang và sẽ có tác động lớn, nhất là công nghệ in 3D, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ tự động hóa, người máy… Đặc điểm nổi bật của cuộc CMCN 4.0 là sự hợp nhất về mặt công nghệ, nhờ đó xóa bỏ ranh giới giữa các lĩnh vực vật lý, kỹ thuật số và sinh học, đem lại sự kết hợp giữa hệ thống ảo và thực thể. Khác biệt của cuộc cách mạng này là, tạo ra sự giao tiếp, kết nối con người với máy móc; hệ thống ảo thực có khả năng hỗ trợ con người ra các quyết định xử lý nhanh chóng và xu hướng tự động hóa càng nhiều càng tốt (tự hoạt cao). Đây là nền tảng cho việc xây dựng các nhà máy thông minh, nhà máy số trong tương lai.

Đặc trưng cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư

Một là, nhờ khả năng kết nối thông qua các thiết bị di động và khả năng tiếp cận với cơ sở dữ liệu lớn, những tính năng xử lý thông tin sẽ được nhân lên bởi những đột phá công nghệ trên nhiều lĩnh vực.

Cuộc CMCN lần này đang làm thay đổi cách thức sản xuất, chế tạo. Trong các "nhà máy thông minh", các máy móc được kết nối Intemet và liên kết với nhau qua một hệ thống có thể tự hình dung toàn bộ quy trình sản xuất rồi đưa ra quyết định sẽ thay thế dần các dây chuyền sản xuất trước đây. Nhờ khả năng kết nối của người dân trên thế giới thông qua các thiết bị di động và khả năng tiếp cận được với cơ sở dữ liệu lớn, những tính năng xử lý thông tin sẽ được nhân lên bởi những đột phá công nghệ trong các lĩnh vực, như: AI, công nghệ rôbốt, IoT, xe tự lái, công nghệ in 3D, công nghệ nanô, công nghệ sinh học, khoa học vật liệu, lưu trữ năng lượng và tính toán lượng tử.

Hai là, tốc độ của cuộc CMCN lần thứ tư là không có tiền lệ trong lịch sử. Nếu các cuộc CMCN trước đây diễn ra với tốc độ tuyến tính (cấp số cộng), thì tốc độ phát triển của cuộc CMCN lần thứ tư là theo hàm số mũ (cấp số nhân). Từ khi các ý tưởng về công nghệ và đổi mới sáng tạo được phôi thai, đến hiện thực hóa các ý tưởng đó trong các phòng thí nghiệm, thương mại hóa ở quy mô lớn được rút ngắn đáng kể về thời gian. Những đột phá công nghệ diễn ra trong nhiều lĩnh vực với tốc độ rất nhanh và tương tác thúc đẩy nhau sẽ tạo ra một thế giới được số hóa, tự động hóa, ngày càng trở nên hiệu quả và thông minh hơn.

Ba là, cuộc CMCN lần này làm thay đổi căn bản cách thức con người tạo ra sản phẩm, từ đó tạo nên “cách mạng” về tổ chức các chuỗi sản xuất - giá trị. Bề rộng và chiều sâu của những thay đổi này báo trước sự chuyển đổi mạnh mẽ của toàn bộ hệ thống sản xuất, quản lý và quản trị của xã hội loài người. Như vậy, trong cuộc cách mạng này, các công nghệ mới nổi và sự đổi mới trên diện rộng được khuếch tán nhanh hơn và rộng rãi hơn so với những cuộc cách mạng lần trước. Năm 2015, Công ty Tư vấn quản lý toàn cầu và Công ty Dịch vụ chuyên nghiệp cung cấp các dịch vụ chiến lược, tư vấn, kỹ thuật số, công nghệ và hoạt động (Accenture), đã đưa ra một số liệu kinh tế là: quy mô của cuộc CMCN 4.0 có thể mang lại cho nền kinh tế toàn cầu thêm khoảng 14.000 tỷ USD thu nhập trong 15 năm tới.

Tác động cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư

Cuộc CMCN lần thứ tư có những tác động to lớn về kinh tế, xã hội và môi trường ở tất cả các cấp độ: Toàn cầu, khu vực và trong từng quốc gia. Các tác động này mang tính tích cực trong dài hạn song cũng tạo ra nhiều thách thức trong ngắn hạn và trung hạn.

Tích cực

- Về kinh tế

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư sẽ tác động mạnh mẽ đến sản xuất, thúc đẩy nền kinh tế thế giới chuyển sang kinh tế tri thức - “thông minh”. Các thành tựu mới của khoa học - công nghệ được ứng dụng để tối ưu hóa quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi, tiêu dùng và quản lý, quản trị...

Với việc tăng cường tự động hóa và ứng dụng số hóa, quá trình sản xuất đang chuyển dịch dần từ các nước có nhiều lao động phổ thông và tài nguyên sang những nước có nhiều trung tâm nghiên cứu, phát triển, nhiều lao động có kỹ năng, chuyên môn cao và gần thị trường tiêu thụ. Kinh tế thế giới bước vào giai đoạn tăng trưởng chủ yếu dựa vào công nghệ và đổi mới, sáng tạo - là những động lực không giới hạn thay cho tăng trưởng chủ yếu dựa vào khai thác tài nguyên, sử dụng vốn, lao động phổ thông - là những yếu tố đầu vào luôn có giới hạn.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng sẽ tác động tích cực đến tiêu dùng và giá cả. Theo đó, người dân được hưởng lợi nhờ tiếp cận được với những sản phẩm và dịch vụ mới với chi phí thấp hơn. Ví dụ như: gọi xe taxi, đặt vé máy bay, mua bán sản phẩm, thanh toán, nghe nhạc, xem phim qua mạng... Những đột phá về công nghệ trong các lĩnh vực năng lượng, vật liệu, Iternet kết nối vạn vật, trí tuệ nhân tạo, người máy, in 3D giúp giảm mạnh áp lực chi phí, qua đó làm giảm giá cả hàng hóa và dịch vụ. Tất cả sẽ giúp mở rộng thị trường và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

- Về mặt môi trường

Nhờ các ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, nguyên vật liệu thân thiện với môi trường và các công nghệ giám sát môi trường cũng đang phát triển nhanh được hỗ trợ bởi Intemet kết nối vạn vật, giúp thu thập và xử lý thông tin liên tục cũng như các cảnh báo sớm từ các thảm họa thiên nhiên. Ví dụ: sản phẩm được làm ra từ các vật liệu mới (với đặc tính nhẹ hơn, bền hơn, có thể tái chế và dễ thích ứng…) sẽ ít ảnh hưởng đến môi trường; hoặc thông qua các phương tiện bay không người lái được kết nối bởi Iternet, trang bị camêra và các bộ phận cảm ứng có khả năng thu thập thông tin cần thiết cho việc giám sát môi trường.

- Về mặt xã hội

Cuộc CMCN lần thứ tư thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động xã hội ở nhiều nước với sự xuất hiện ngày càng đông đảo tầng lớp sáng tạo trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, thiết kế, văn hóa, nghệ thuật, giải trí, truyền thông, giáo dục, đào tạo, y tế, pháp luật... Ví dụ như:

Với y tế:

Nhờ công nghệ phát triển, tạo ra những công cụ có tính năng thông minh: đồng hồ thông minh, quần áo thông minh để thu thập thông tin về sức khỏe liên tục của con người. Những đột phá trong công nghệ nanô giúp tạo ra Iternet kết nối vạn vật siêu nhỏ để thu thập thông tin về sức khỏe con người, việc chăm sóc sức khỏe người bệnh được thực hiện bằng con người dần được thay thế bằng những rôbốt, các thiết bị máy móc có thể cùng lúc lướt duyệt hàng triệu hồ sơ bệnh án để cung cấp cho các bác sĩ những lựa chọn điều trị dựa trên bằng chứng chỉ trong vài giây nhờ khả năng tổng hợp dữ liệu khổng lồ và tốc độ xử lý rất nhanh.

Với giáo dục và đào tạo: 

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư tác động mạnh mẽ đến nội dung, chương trình đào tạo, công nghệ thực tế ảo sẽ làm thay đổi cách dạy và học. Việc học có nhiều đổi mới, sinh viên có thể đeo kính VR (kính thực tế ảo) là có cảm giác như đang ngồi trong lớp nghe bài giảng, hay nhập vai để chứng kiến những trận đánh giả lập, ngắm nhìn di tích, mang lại cảm xúc và sự ghi nhớ sâu sắc, giúp bài học hiệu quả hơn. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư làm cho sự kết hợp giữa nhà trường với doanh nghiệp và xã hội tăng lên; trong tương lai số lượng giáo viên ảo có thể nhiều hơn số lượng giáo viên thực rất nhiều...

- Về quốc phòng - an ninh

Cuộc CMCN lần thứ tư có tác động mạnh mẽ tới các lĩnh vực của khoa học công nghệ quân sự. Nhiều thành tựu mới trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ được ứng dụng vào quân sự, làm xuất hiện những hệ thống vũ khí thế hệ mới, với những tính năng mới, có sự nhảy vọt về chất lượng và hiệu quả, như các loại vũ khí công nghệ cao: vũ khí điều khiển chính xác thế hệ mới, vũ khí tàng hình, vũ khí tác chiến điện tử, vũ khí năng lượng định hướng (vũ khí lade, vũ khí chùm hạt...), vũ khí viba, pháo điện từ, vũ khí thông minh và vũ khí vũ trụ. Do đó, nó sẽ tác động đến những vấn đề lý luận và thực tiễn quân sự.

Tác động đến nghệ thuật quân sự: Sự xuất hiện của các loại vũ khí công nghệ cao, vũ khí thông minh làm thay đổi phương thức tiến hành chiến tranh xâm lược, không gian, thời gian tác chiến và kể cả ranh giới tiến công, phòng ngự cũng có sự thay đổi. Bên cạnh đó, cần có sự phát triển các hình thức và phương pháp tác chiến mới dẫn đến chiến thuật, chiến dịch, chiến lược quân sự.

Tác động đến người lính: Với công nghệ mới, sẽ tạo ra các loại vũ khí, trang bị hiện đại, người lính sẽ được trang bị đồng bộ những thiết bị bảo vệ, chiến đấu, liên lạc… ví dụ như: áo giáp siêu nhẹ, kính nhìn đêm, bộ đàm trong mũ... giúp cho họ có sự tự tin trên chiến trường.

Chi phối đến việc tổ chức quân đội: Khoa học công nghệ phát triển, tạo điều kiện cho quân đội các nước cải tiến tổ chức theo hướng gọn, mạnh (giảm quân số, tăng cường trang bị vũ khí, phương tiện kỹ thuật hiện đại), hiện đại hóa.

Như vậy, cuộc CMCN 4.0 đã mang đến những bước phát triển mới trong khoa học và công nghệ quân sự, tạo ra những vũ khí và phương tiện chiến tranh mới, từ đó xuất hiện những phương thức tiến hành chiến tranh, nghệ thuật quân sự và học thuyết quân sự mới.

b) Tiêu cực

- Về kinh tế - xã hội

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ mang lại sự bất bình đẳng lớn hơn, đặc biệt là nó có thể phá vỡ thị trườmg lao động. Khi tự động hóa thay thế lao động chân tay trong nền kinh tế, khi rôbốt thay thế con người trong nhiều lĩnh vực, hàng triệu lao động trên thế giới sẽ rơi vào cảnh thất nghiệp, nhất là những người làm trong lĩnh vực bảo hiểm, môi giới bất động sản, tư vấn tài chính, vận tải… Hơn nữa, theo nhiều chuyên gia kinh tế, trong tương lai tài năng sẽ thay thế cho vốn để trở thành yếu tố quan trọng bậc nhất của sản xuất. Điều này sẽ khiến cho thị trường việc làm chia tách thành các phân khúc "kỹ năng thấp/giá rẻ" và "kỹ năng cao/lương cao", tạo ra sự chênh lệch giàu nghèo.

Bên cạnh sự mất cân bằng trong kinh tế, nhiều người cũng quan ngại về sự bất bình đẳng trong xã hội mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ đem lại. Những người được hưởng lợi nhiều nhất từ cuộc cách mạng này là các công ty công nghệ cao, vốn hóa lớn, cổ đông và các nhà đầu tư. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ có lợi cho tầng lớp giàu có hơn là người nghèo (đặc biệt là lao động trình độ thấp). Công nghệ là một trong những nguyên nhân làm cho thu nhập của người lao động ở các nước phát triển không gia tăng, nếu không muốn nói là đang có xu hướng giảm đi. Nhu cầu về lao động có tay nghề rất cao đang tăng lên trong khi những người có trình độ học vấn và tay nghề kém hơn đang đứng trước nguy cơ thất nghiệp (Ngân hàng thế giới ước tính, tiến trình tự động hóa sẽ đe dọa 57% việc làm của 35 quốc gia thành viên Tổ chức hợp tác và Phát triển kinh tế, con số này đối với hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ - 47% và Trung Quốc - 77%). Thị trường việc làm có nhu cầu mạnh mẽ ở đầu cao và thấp, trong khi những người "thường thường bậc trung" sẽ bị loại thải dần, tạo ra một xã hội mất dân chủ và bất mãn, tạo cơ hội cho những ý thức hệ và tư tưởng cực đoan lan rộng.

- Về môi trường

Công nghệ phát triển, các máy móc, sản phẩm công nghiệp cũ sẽ bị thay thế, bị thải loại, tạo ra những bãi thải công nghiệp gây ô nhiễm môi trường.

- Về quốc phòng - an ninh

Việc ứng dụng sản phẩm của CMCN4.0 trong hoạt động quân sự, ở góc độ nào đó làm cho nguy cơ dẫn đến chiến tranh có thể nhanh hơn với các hình thức đa dạng hơn, từ xa, thậm chí phi vật thể. Mức độ hủy diệt cao hơn, gia tăng hình thức tiến công phủ đầu. Đặc biệt là hình thành nên không gian tác chiến mới bên cạnh các không gian truyền thống như mặt đất, trên biển, trên không và vũ trụ. Khi quá trình này diễn ra và các công nghệ mới hỗ trợ vũ khí điều khiển từ xa, vũ khí sinh học, vũ khí tự động... trở nên dễ sử dụng. Cùng với  sự kết hợp mạnh mẽ của ba "đại xu hướng": vật lý, số hóa và sinh học trong môi trường IoT sẽ tạo ra các cơ hội cho cá nhân và các nhóm nhỏ tham gia vào các hoạt động chiến tranh và sở hữu khả năng gây ra những tổn thương hàng loạt có tầm ảnh hưởng xuyên quốc gia. Lỗ hổng mới này sẽ là một nguy cơ đối với nhân loại.

Cuộc cách mạng này cũng làm cho ranh giới giữa chiến tranh và hòa bình, giữa chiến binh và dân thường, thậm chí là giữa bạo lực và phi bạo lực (chẳng hạn như chiến tranh mạng) đang trở nên ngày càng mong manh hơn. An ninh mạng đã trở thành vấn đề toàn cầu, luôn tìm cách thâm nhập vào hệ thống máy tính của đối thủ để đánh cắp thông tin, thu thập tin tức... gây rối loạn xã hội.

Xu hướng phát triển cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang ở giai đoạn đầu, xong các chuyên gia dự báo, cuộc cách mạng này sẽ phát triển “như vũ bão”, các xu thế lớn của công nghệ mới có thể được chia thành 3 nhóm: vật lý, kỹ thuật số và sinh học. Cả ba đều liên quan chặt chẽ và thâm nhập vào nhau, tạo ra nhiều sản phẩm đa dạng và có giá trị sử dụng cao, thậm chí có thể thay thế con người trong nhiều lĩnh vực hoạt động. Đó là các loại xe ôtô tự lái và nhiều loại phương tiện tự lái khác... Cùng với quá trình phát triển của cảm biến và trí tuệ nhân tạo, khả năng của các phương tiện tự hành này cũng được cải thiện với tốc độ nhanh chóng. Cũng theo các nhà khoa học, khoảng mười năm tới, 10% xe chạy trên đường ở Mỹ sẽ là xe không người lái.

Đặc biệt, những thành tựu mới trong lĩnh vực sinh học phân tử, sinh học tổng hợp và di truyền học, với sự hỗ trợ của những phương tiện hiện đại, đã giúp giải mã nhanh các hệ gen, tìm hiểu sâu về mật mã di truyền, có thể giúp chỉnh sửa mã gen để chữa các bệnh di truyền, tạo ra những giống cây trồng mới trong nông nghiệp có những tính năng thích ứng với tình trạng hạn hán, nước nhiễm mặn hoặc chống sâu bệnh…

Theo báo cáo của WEF công bố tháng 9 năm 2015, xác định 21 sản phẩm công nghệ sẽ định hình tương lai kỹ thuật số và thế giới siêu kết nối. Đó là những sản phẩm mà con người kì vọng sẽ xuất hiện trong 10 năm bắt nguồn từ những thay đổi sâu sắc của cuộc CMCN 4.0.

Đây là 21 sản phẩm của cuộc CMCN 4.0 được sắp xếp theo số lượng ý kiến giảm dần: (1) 10% dân số mặc quần áo kết nối với Internet; (2) 90% dân số có thể lưu trữ dữ liệu không giới hạn và miễn phí (có kèm quảng cáo); (3) 1.000 tỷ cảm biến kết nối với Internet; (4) Dược sĩ rôbốt đầu tiên ở Mỹ; (5) 10% mắt kính kết nối với Internet; (6) 80% người dân hiện diện số trên Internet; (7) chiếc ôtô đầu tiên được sản xuất hoàn toàn bằng công nghệ in 3D; (8) Chính phủ đầu tiên thay thế điều tra dân số bằng các nguồn dữ liệu lớn; (9) Chiếc điện thoại di động cấy ghép vào người đầu tiên được thương mại hóa; (10) 5% sản phẩm tiêu dùng được sản xuất bằng công nghệ in 3D; (11) 90% dân số dùng điện thoại thông minh; (12) 90% dân số thường xuyên truy cập Internet; (13) 10% xe chạy trên đường ở Mỹ là xe không người lái: (14) Cấy ghép gan đầu tiên làm bằng công nghệ in 3D; (15) 30% việc kiểm toán ở công ty được thực hiện bằng trí tuệ nhân tạo; (16) Lần đầu tiên chính phủ thu thuế qua một blockchain; (17) Hơn 50% lượng truy cập internet ở nhà liên quan đến các thiết bị dân dụng; (18) Trên toàn cầu những chuyến đi du lịch hay công tác thực hiện nhiều hơn qua các phương tiện chia sẻ so với các phương tiện cá nhân; (19) Thành phố đầu tiên với hơn 50.000 người không có đèn giao thông; (20) 10% tổng sản phẩm nội địa toàn cầu được lưu trữ trên blockchain; (21) Máy trí tuệ nhân tạo đầu tiên được sử dụng cho một hội đồng quản trị công ty.

Trong lĩnh vực quân sự, các chuyên gia dự báo sẽ có nhiều sản phẩm, vũ khí, trang bị (VKTB) kỹ thuật mới ra đời bằng công nghệ in 3D, công nghệ nanô... Trong đó, đặc biệt là các rôbốt quân sự, vũ khí thông minh, máy bay không người lái...

Do vậy, để hội nhập với thế giới văn minh đang tiến bước mạnh mẽ vào kỷ nguyên CMCN 4.0, trước hết phải đổi mới đúng hướng hiện đại hóa của nền giáo dục, nhằm đào tạo ra đội ngũ lao động có đủ tri thức và kỹ năng thích ứng với thời đại mới.

 Đánh giá về cách mạng công nghiệp lần thứ 4

Từ đánh giá của các nhà phân tịch cho thấy, CMCN 4.0 đang ở giai đoạn khởi phát, với nhiều công nghệ của tương lai mới trong thời kỳ nghiên cứu và phát triển. Phần lớn công nghệ nền tảng của CMCN 4.0 của các nước phát triển đều dự báo sẽ có đột phá và ứng dụng rộng rãi trong sản xuất và đời sống từ giữa thập niên 2020 trở đi. Cụ thể: một số nước phát triển (như Mỹ, Đức, Trung Quốc…) đang có vị thế thuận lợi để dẫn dắt CMCN 4.0, bởi những nước này là nơi khởi phát CMCN 4.0 và đang đầu tư mạnh vào các lĩnh vực công nghệ cốt lõi của CMCN 4.0. Nếu CMCN 4.0 diễn ra thành công như các dự báo hiện nay, thì từ khoảng giữa thập niên 2020 các nước phát triển sẽ có động lực lớn thúc đẩy tăng trưởng và cải thiện sức cạnh tranh.

Có thể xem cuốn sách “Cuộc CMCN 4.0”, của GS Klaus Schwab, người sáng lập và điều hành WEF, là tuyên ngôn về cuộc CMCN 4.0. Bởi không chỉ nước Đức có chương trình CMCN 4.0, mà các nước phát triển trong mấy năm qua đều có các chương trình chiến lược về sản xuất trong tương lai, khi những tiến bộ của khoa học và công nghệ đang diễn ra rất nhanh. Nước Mỹ có “Chiến lược quốc gia về sản xuất tiên tiến” cho ba thập kỷ tới; Trung Quốc có “Làm tại Trung Quốc năm 2025” (Made in China 2025); Pháp có “Bộ mặt mới của công nghiệp nước Pháp”; Hàn Quốc có “Chương trình tăng trưởng của Hàn Quốc trong tương lai”;… với một điểm chung là các nước này đang chuẩn bị chiến lược phát triển sản xuất “thông minh” cho một tương lai gần.

Một số nước khác cũng đã áp dụng phương pháp tiếp cận cuộc CMCN 4.0 theo định hướng ngành trong chiến lược hoặc kế hoạch khoa học, công nghệ và đổi mới quốc gia. Trong một số trường hợp, đã thực hiện các sáng kiến theo định hướng ngành kết hợp tài trợ trực tiếp (như trợ cấp, tài trợ vốn chủ sở hữu) với tài trợ gián tiếp (như ưu đãi thuế).

Các thành tựu của cuộc CMCN 4.0 đều được các nước ứng dụng để tối ưu hóa quy trình sản xuất, quản lý, tiêu dùng như hạ tầng thông minh, xây dựng thông minh, dây chuyền thông minh, sản phẩm thông minh, quản trị thông minh... Theo đó, với sự phát triển của số hóa sản xuất, tài nguyên thiên nhiên, lao động phổ thông chi phí thấp ngày càng mất dần lợi thế; sản xuất dịch chuyển dần từ các nước/vùng có nhiều lao động kỹ năng phổ thông và tài nguyên sang những nước/vùng có nhiều lao động chuyên môn cao (thiết kế, chuyên gia…) và gần thị trường tiêu thụ. Nhiều nước, kể cả các nước phát triển và đang phát triển, đang tìm cách chuyển sang phương thức tăng trưởng dựa vào sáng tạo công nghệ. Do đó, nhiều nền kinh tế đang nổi, đặc biệt là Trung Quốc, đang nỗ lực chuyển đổi mô hình phát triển từ dựa vào tài nguyên, lao động chi phí thấp sang đổi mới công nghệ và sáng tạo.

Có thể thấy, trong nền kinh tế tri thức (thông minh), nguồn lực phát triển quan trọng nhất là tri thức, nhân lực có năng lực thích ứng và sáng tạo công nghệ. Nền kinh tế nào sở hữu nhiều tri thức, nhân lực chất lượng cao sẽ giành ưu thế lớn trong cạnh tranh toàn cầu.

Theo các chuyên gia, với việc sản xuất ngày càng thông minh, càng hiệu quả của các nước phát triển sẽ ảnh hưởng đến các nước khác. Mỗi quốc gia, dù đang ở vị thế nào trên bản đồ phát triển của thế giới, cũng sẽ tìm ra cách phát triển trong sự thay đổi do cuộc CMCN 4.0 đem lại.

Tuy nhiên, trong trung và dài hạn, cuộc CMCN 4.0 sẽ tác động trực tiếp và nhiều nhất đến các ngành, lĩnh vực sử dụng nhiều lao động kỹ năng thấp (như lắp ráp, dịch vụ…), do lao động dần được thay thế bởi tự động hóa, rôbốt thông minh. WEF dự báo, công nghệ mới sẽ thay thế khoảng 7,1 triệu lao động trên thế giới từ nay đến năm 2020; riêng Đông Nam Á, khoảng 56% việc làm sẽ bị thay thế bởi công nghệ trong hai thập kỷ tới.

Các chuyên gia nhận định, trong CMCN 4.0, vai trò của lao động giản đơn và chi phí thấp sẽ giảm mạnh. Sức mạnh chính trị - kinh tế sẽ thuộc về những nước sáng tạo và làm chủ các công nghệ cốt lõi của CMCN 4.0, chứ không phải các nước sở hữu nhiều tài nguyên và lao động. Vì vậy, nếu các nước đang phát triển không tranh thủ được CMCN 4.0, thì khoảng cách với các nước phát triển ngày càng rộng hơn.

       Nguồn Tăng âm truyền thanh, thiết bị truyền thanh, thiết bị âm thanh

 hãng AAV Việt Nam chất lượng cao, tính năng ưu việt nhất hiện nay